Comunas d'Italia

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

En Italia, a comuna (en italiano comune, en plural comuni) ye l'equivalent d'o municipio u colectividat de base en a organización administrativa d'o país, seguntes l'articlo 114 d'a Constitución italiana, que diz que «La Republica ye dividita en rechions, provincias y comunas». Hue (2008) bi ha en o país 8.101 comunas.

A organización d'as comunas

As comunas d'Italia son a sobén de mayor tamanyo y población que as comunas u municipios d'atros lugars, como en Aragón, por a fusión entre as comunas ta creyar comunas mas grans ta fer front a las necesidaz d'inversión d'o mundo muderno.

Subdivisions comunals

Pos iste proceso de concentración, bi ha bi ha dos mecanismos ta millorar a relación d'a población d'a comuna con as institucions comunals, a frazione y a circoscrizione:

• As comunas chicotas u de tamanyo meyano pueden tener frazione geografica, que son aldeyas, lugars u vicos rurals, encara que sin dengún organo propio (ni asamblea ni alcalde pedanio).
• As comunas de mayor tamanyo pueden tener circoscrizione, equivalent a os districtos en as grans ciudaz aragonesas como Zaragoza y os suyos distritos municipals. Istos districtos apareixioron en os anyos 1960 ta favoreixer a democracia local y a participación d'os ciutadans en as grans ciudaz, y una lei de 1976 en regula a suya existencia y funcionamiento: a suya creyación ye obligatoria ta ciudat con una población de mas de 250.000 habitants y voluntaria ta ciudat de 100.000-250.000 habitants. Ye o Concello comunal qui en decide a suya creyación, mugas y superficie, pero seguntes a lei a población humana d'una circoscrizione no puet estar inferior a 30.000 habitants.

Organos comunals

• O Concello comunal (Consiglio Comunale): de 12 a 60 miembros (seguntes a población d'a comuna), ye l'organo deliberant d'a comuna u equivalent a o poder lechislativo;
• A Chunta comunal (Giunta Comunale) ye l'organo executivo d'a comuna (equivalent a o suyo poder executivo). Presidita por l'alcalde d'a comuna con os adchuntos (Assessori) que iste en nombra d'entre os miembros d'o Concello (un equivalent a o Gubierno);
• L'alcalde (Sindaco).

Competencias comunals

As comunas s'encargan d'os chardins d'infancia y d'as escuelas primarias, de l'acción social, d'a belleza d'as carreras y de recullir as vasuras. Muitas comunas tienen amás una policia municipal (Polizia Municipale) ta labors policials de proximidat (control d'o trafico, d'as tiendas y comercios ta o referent a os suyos horarios d'atención a o publico y respeto d'os orarios d'apertura y tancament).

Una comuna fa parte nomás d'una provincia, encara que puet tener relacions dreitas con nivels superior de l'administración italiana, como as rechions u o propio estato italiano.

Comunas con un estatuto especial

As ciudaz

Una comuna puet recibir o títol de ciudat, concedito por decreto d'o President d'a Republica en refrendando un alcuerdo d'o Consello de Ministros, y a iniciatiba puet estar d'o propio president, d'o Gubierno u d'a propia comuna.

Sindembargo, ye un títol mas que mas honorario, que nomás fa que permetir que a ciudat tienga un escudo d'armas.

Comunas en zonas bilingües u trilingües

O nombre oficial d'as comunas d'a Val d'Aosta ye en francés, mesmo en documentos oficials en italiano, albandonando asinas a politica d'o reino d'Italia en o periodo faixista de Mussollini, que miraba de conseguir a suya asimilación ta Italia y feba obligatorio emplegar nombres en italiano.

O nombre oficial d'as comunas d'a provincia de Bozen en o Trentino-Alto Adigio ye un sistema de doble nombre en alemán y italiano, amás d'un tercer nombre en ladín si ye o caso. Comuna se diz en ladín «chemun», en alemán «Gemeinde» (u «Stadtgemeinde» ta as comunas con títol de ciudaz y «Marktgemeinde» ta as comunas con títol de «Markt» antis d'a integración d'o Trentino-Alto Adigio en Italia en 1919 dimpués d'o Tratato de Saint-Germain-en-Laye en perder l'Imperio Austrohongaro a Primera Guerra Mundial).

Se veiga tamién

• Administración territorial d'Italia.
• Provincias d'Italia.
• Rechions d'Italia.